ΓΥΝΑΙΚΟΜΑΣΤΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ

Η γυναικομαστία είναι η ανάπτυξη στους άνδρες μαστού που είναι μεγαλύτερος από εκείνον που συνήθως υπάρχει στους άνδρες.

Συνήθως η κανονική διάμετρος του μαστού κυμαίνεται από 2,5 έως 3,8 εκατοστά και βρίσκεται ακριβώς κάτω από τη θηλή.

Μερικοί άνδρες και αγόρια έχουν περισσότερο λίπος στο στήθος που τους κάνει να φαίνονται ότι έχουν γυναικομαστία ενώ στην πραγματικότητα ο μαστός δεν έχει αυξηθεί.

Η γυναικομαστία έχει ποσοστά εμφάνισης έως και 40%, τα οποία στους εφήβους αγγίζουν το 65%. Είναι δε αμφοτερόπλευρη σε ποσοστό από 25% έως 75%.

 

Οι συχνότερες αιτίες της γυναικομαστίας είναι:

•  Εφηβεία: Είναι η συχνότερη αιτία γυναικομαστίας. Περίπου 65% των αγοριών ηλικίας 14 ετών παρουσιάζουν γυναικομαστία. Η αύξηση του μεγέθους των μαστών υποχωρεί από μόνη της σε περίπου 2 με 3 χρόνια. Η γυναικομαστία σε παιδιά που δεν έχουν ακόμη φτάσει σε εφηβική ηλικία χρειάζεται διερεύνηση
 

•  Ορμόνες: Η έκθεση σε εξωγενή οιστρογόνα και ανδρογόνα μπορεί να προκαλέσει γυναικομαστία. Η λήψη αναβολικών μπορεί να προκαλέσει γυναικομαστία διότι ορισμένα αναβολικά περιέχουν ορμονικές ουσίες. Ανωμαλίες του ισοζυγίου της ενδογενούς παραγωγής ή του μεταβολισμού των οιστρογόνων και ανδρογόνων είναι επίσης αιτία πρόκλησης γυναικομαστίας. Οι όγκοι των όρχεων, ο ανδρικός υπογοναδισμός και ο υπερθυρεοειδισμός είναι σπάνιες αιτίες γυναικομαστίας
 

•  Νεογνά: Στα νεογνά μπορεί να υπάρχει γυναικομαστία που προκαλείται λόγω της έκθεσης του νεογέννητου στις μητρικές ορμόνες. Στις περιπτώσεις αυτές δυνατόν να υπάρχει και γαλακτόρροια
 

•  Ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια: Είναι μεταξύ των συχνότερων καταστάσεων που προκαλούν γυναικομαστία
 

•  Φάρμακα: Υπάρχουν αρκετά φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν γυναικομαστία όπως η δακτυλίτιδα, η σπιρονολακτόνη, η σιμετιδίνη, μεθυλντόπα, τα στεροειδή, οι φαινοδειαζίδες και άλλα
 

•  Ναρκωτικά και αλκοόλ: Η μαριχουάνα, η ηρωίνη, η κατάχρηση αλκοόλ είναι συχνές αιτίες γυναικομαστίας
 

•  Γήρανση: Η αύξηση της ηλικίας μπορεί να συνοδευτεί με γυναικομαστία

Διάγνωση

Γίνεται προσπάθεια καθορισμού της αιτίας με οδηγό το ιστορικό, τη φυσική εξέταση και τις εργαστηριακές αναλύσεις. Η ηλικία εμφάνισης, ο χρόνος ύπαρξης των συμπτωμάτων, η ύπαρξη συστηματικών παθήσεων (από το ήπαρ, τους όρχεις, τον προστάτη, το έντερο, τα επινεφρίδια, την υπόφυση, τους πνεύμονες και τον θυρεοειδή), η λήψη φαρμάκων, καθώς και η μεγάλη αύξηση ή απώλεια βάρους θα μας κατευθύνουν στη διερεύνηση.

Μόνο το 10-20% των ασθενών αισθάνονται πόνο και μόνο το ένα τρίτο αυτών έχει ευαισθησία.

Η διαφορική διάγνωση θα πρέπει να συμπεριλάβει το νευροϊνωμα, το αιμαγγείωμα, το καρκίνωμα και συνηθέστερα την ψευδογυναικομαστία.

Η διόγκωση του μαζικού αδένα είναι συγκεντρική στο 90% των περιπτώσεων, οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν αμφοτερόπλευρη διόγκωση, αν και όχι απαραίτητα συμμετρική, και στο 80% των ασθενών η διόγκωση είναι ταυτόχρονη.

Με εξαίρεση το σύνδρομο Klinefelter, η γυναικομαστία δεν προδιαθέτει για καρκίνο του μαστού ούτε και υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο αυτών παθολογικών οντοτήτων, αλλά μπορεί να συνυπάρχουν. Για τον λόγο αυτό μαστογραφία συνιστάται μόνο σε ασθενείς με διαφοροδιαγνωστικό πρόβλημα μεταξύ γυναικομαστίας και καρκίνου του μαστού.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Η υποδόρια εκτομή, με ή χωρίς λιποαναρρόφηση, είναι η μέθοδος εκλογής για την αποκατάσταση της γυναικομαστίας. Στην ψευδογυναικομαστία, μέθοδος εκλογής είναι η λιποαναρρόφηση. Στην ταξινόμηση κατά Simon, τα στάδια Ι και ΙΙΙ ανταποκρίνονται καλά στην υποδόρια εκτομή, ενώ για το στάδιο ΙΙΙ απαιτείται μείωση για να εκταμεί και η περίσσεια του δέρματος.

Διάφοροι τρόποι προσπέλασης έχουν προταθεί για τη μαστεκτομή σε ανδρικό στήθος. Η συνήθης περιθηλαία –η οποία τοποθετείται στο κατώτερο ημισφαίριο της θηλαίας άλω– αποδίδεται εσφαλμένα στον Webster, και αυτό διότι το 1928 περιγράφτηκε, κατά πρώτον, από τον Dufourmentel. Η τομή ημικυκλική τοποθετείται στο όριο μεταξύ θηλαίας άλω και δέρματος. Σε περιπτώσεις που η άλως είναι μικρή ή ο μαζικός αδένας που πρόκειται να αφαιρεθεί πολύ μεγάλος, τότε η τομή αυτή μπορεί να επεκταθεί στο δέρμα σαν προέκταση του ισημερινού της άλω, όπως προτάθηκε από τους Barsky et al. Ο Eade, το 1974, προτείνει τη διαπεριθηλαία που τοποθετείται ως εγκάρσια διάμετρος της άλω. Ανεξάρτητα, όμως, την τομή που θα χρησιμοποιηθεί, χρειάζεται προσοχή στη διατήρηση μέρους του μαζικού αδένα κάτω από την άλω για την αποφυγή εισολκής.

Μεγάλη μεταβολή στη χειρουργική αποκατάσταση της γυναικομαστίας επήλθε το 1983, όταν οι Teimourian και Perlan πρότειναν τη λιποαναρρόφηση από περιθηλαία προσπέλαση, ως επικουρική χειρουργική διαδικασία στην υποδόρια μαστεκτομή. Πρότειναν να προηγείται η λιποαναρρόφηση της εκτομής, η οποία αφαιρεί ινώδη στοιχεία που δεν αναρροφώνται.

Η χειρουργική αποκατάσταση της γυναικομαστίας μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία, αλλά η γενική αναισθησία με ταυτόχρονη διήθηση με διάλυμα Xylocaine με Adrenaline 1:400.000 είναι η μέθοδος εκλογής, καθώς, αφενός μεν, μειώνει την αιμορραγία αφετέρου, παρέχει στον ασθενή μετεγχειρητική αναλγησία.

Αμεσα μετεγχειρητικά ο ασθενής φέρει ένα ελαστικό γιλέκο το οποίο θα φορά για 4-6 εβδομάδες.

Το ποσοστό των επιπλοκών είναι χαμηλό και οι περισσότερες από αυτές μπορούν εύκολα να προβλεφθούν. Αυτές είναι:
• αιμάτωμα
• εισολκή της θηλής ή και της θηλαίας άλω
• νέκρωση της θηλής ή και της θηλαίας άλω
• δυσμορφία
• ασυμμετρία
• εμφανείς ουλές
• υπολειμματική περίσσεια δέρματος
• ανεπαρκής αφαίρεση του μαζικού αδένα
• απώλεια αισθητικότητας
• επιμόλυνση
• ύγρωμα (σέρομα)

Μετεγχειρητικά οι ασθενείς είναι ενθουσιασμένοι και αυτό γιατί συχνά ντρέπονται για τη «θηλυκότητα» στην εμφάνισή τους, που τους δημιουργεί ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα.

Η γυναικομαστία είναι ένα σύνηθες πρόβλημα, που βασανίζει κυρίως τους εφήβους, το οποίο, όμως, λύνεται εύκολα, απλά και άμεσα, αντιμετωπιζόμενη χειρουργικά.